Lees hoe de twaalfjarige Freija in haar eigen tijd mensen helpt met hun bewuste boodschappen.
“Het is gezellig om mensen te helpen en ook goed voor het milieu.”
Eén dag in de week helpt Freija Loonstra in de winkel ‘Jouw Dagelijkse Kost’ van Monique van Etten en haar zakenpartner Ronny Uithof in de Nieuwe Oosterstraat. De knusse en gezellige sfeer in de winkel vindt ze heel fijn. Nog leuker vindt ze het om mensen te vertellen over de biologische en ecologische producten.
“Thuis vinden we gezond eten belangrijk en doen we veel tegen voedselverspilling. Ik vertel mensen graag hoe zij ook gezond en bewust kunnen eten.” Daarom raadt Freija natuurlijk iedereen aan om boodschappen te doen bij Jouw Dagelijkse Kost voor een gezonde en betere wereld.
Jouw Dagelijkse Kost
In 2019 is de stap gezet om een winkel te openen met producten van lokale boeren en organisaties. “Jouw Dagelijkse Kost richt zich op duurzame landbouw, eerlijke economische systemen en persoonlijke gezondheid. Dat zijn de drie drijfveren waarom we de winkel zijn begonnen.” vertelt Monique gepassioneerd.
In de jaren 60 hadden de ouders van Ronny een kruidenierswinkel. Toen de gezondheid van zijn moeder achteruit ging en de grote supermarkten steeds populairder werden, moest de kleine winkel sluiten. Dit is een belangrijk uitgangspunt geweest om een eigen winkel te openen. “We zijn vanuit een visie begonnen. Doordat wij ieder een partner zijn verloren aan een ziekte, zijn we erachter gekomen hoe belangrijk gezonde voeding is. We geloven dat voeding van dichtbij, dat gekoppeld zit aan het seizoen, beter is voor de gezondheid, de economie en het milieu.”
“Wij denken niet dat we de wereld kunnen verbeteren vanuit de Nieuwe Oosterstraat, maar wij denken wél dat als elke boer wereldwijd voor zijn eigen bevolking mag telen dat het een veel eerlijker en gezonder systeem is.”
Geen honger. Het hoofddoel van SDG 2 is: beëindig honger, bereik voedselzekerheid en verbeterde voeding en promoot duurzame landbouw. Volgens het Wereldvoedselprogramma hebben op dit moment 795 miljoen mensen niet genoeg voedsel om een gezond en actief leven te leiden. Dit is ongeveer een op de negen mensen wereldwijd. In 2030 mag niemand meer honger lijden, moeten alle vormen van ondervoeding beëindigd worden en moeten er duurzame systemen zijn voor de voedselproductie. Om dit te bereiken moet er bijvoorbeeld beter gelet worden op een eerlijke verdeling van land en toegang tot financiële markten en moet de voedselproductie omhoog, zonder ecosystemen aan te tasten.
Een lokale, circulaire economie
Met de opkomst van de grote supermarkten werd alles efficiënter en ontstond het zogenoemde industriële voedsel, waardoor de kleine kruidenierswinkels verdwenen. “Dat is de tweede reden waarom wij willen dat de economie lokaal gezien sterker wordt. In plaats van dat het geld naar boven stroomt, naar een paar grote partijen, willen we liever dat het geld laag blijft, onder de lokale bevolking.” In een circulaire economie moeten we alleen geld dat er al is laten draaien vindt Monique.
“Onze boeren telen voornamelijk voor het buitenland, omdat wij voor de hoge kwaliteit niet willen betalen. Daar is eigenlijk een heel scheef systeem ontstaan. Ons industriële voedsel is in feite te goedkoop waardoor wij denken dat we voor 75 cent echte kwark kunnen kopen, maar voor die prijs kan de boer helemaal geen kwark maken.” De prijs van lokale producten is vaak duurder dan van producten uit het buitenland. Bij Jouw Dagelijkse Kost is het daarom mogelijk om wat extra geld achter te laten voor de ‘uitgestelde boodschappen’. Zo kan men bijvoorbeeld één fles melk kopen, maar twee betalen. Het tweede product of het geld uit de fooienpot wordt weggeven aan mensen met een smalle beurs die ook lokaal boodschappen willen doen.
Om te zien hoe geld lokaal kan rollen bedenkt Monique allerlei experimenten en manieren. “Ik houd ervan om met geld dat soort spelletjes te doen. Bijvoorbeeld, Freija is nog te jong om officieel te mogen werken in de winkel, daarom heeft ze met haar ouders een deal gesloten. Als ze mij in de winkel helpt, krijgt ze extra zakgeld.” Freija lacht en zegt: “Toen mijn moeder vertelde over Jouw Dagelijkse Kost leek het mij heel gaaf om in de winkel te helpen. Nu ben ik hier één dag in het weekend. Het is gezellig en leerzaam om de mensen te helpen of even een praatje te maken. En het is ook goed voor het milieu, want de producten zijn allemaal biologisch en ecologisch.”
Duurzame landbouw
“Blauwe bessen wil ik het hele jaar, zei iemand eens. Maar dat ga ik niet doen.” zegt Monique. “Het principe is dat we ook leren met het seizoen mee te eten. Kunnen we het echt niet lokaal inkopen, zoals noten, dan is onze eis dat het fairtrade en biologisch geproduceerd moet worden.”
De meeste producten van Jouw Dagelijkse Kost komen uit Noord Nederland, zoals verse groente uit Friesland. De boeren en leveranciers verbouwen op een biologische manier en zonder pesticiden. Dit is een belangrijke vereiste vertelt Monique: “Ons landbouwsysteem is per definitie een gecultiveerd systeem, waarmee we hebben ingegrepen op de natuur. Ik denk dat we vooral moeten afkijken bij moeder natuur zelf. Hoe kunnen wij onze landbouw en veeteelt zo inkleden dat het minder impact heeft op de natuur?”
“Wij staan voor een eerlijk voedselsysteem en willen daarom heel veel winst maken, zodat we kunnen investeren in lokale en maatschappelijke groei.”
Van vof naar coöperatie
De wens is om de winkel te laten groeien zodat straks in heel Nederland het concept van Jouw Dagelijkse Kost te vinden is. Daarom wordt de winkel in de Nieuwe Oosterstraat verkocht aan minimaal 250 vaste klanten. De winkel wordt een coöperatie van lokale inwoners die samen de winkel draaiende houden en sluit zich aan bij Social Enterprise NL.
“Een social enterprise (sociale onderneming) zegt niet profit first, maar impact first. Het misverstand is dat een social enterprise een goede doelen organisatie is dat geen winst wil maken. Wij willen heel veel winst maken, want we willen die winst terugstoppen in de winkel om duurzaam te investeren. Wij willen geen systeem dat vraagt om economische groei maar om maatschappelijke groei.” vertelt Monique.
Als het aan Freija en Monique ligt is er voor 2030 geen armoede meer en zijn er duurzame systemen voor de voedselproductie. “Toch denk ik niet dat we alle doelen gaan halen voor 2030, maar ik hoop wel heel veel.” zegt Freija. Daar is Monique het mee eens: “Er al genoeg gepraat over ons huidige voedselsysteem, maar willen we verandering brengen dan moeten we onze boodschappen lokaal gaan inkopen en iets gaan doen!”
Over de Fair Vooruit expositie
Jouw Dagelijkse kost is onderdeel van de SDG expositie Fair Vooruit, naar een idee van de werkgroep Fairtrade Leeuwarden.
De expositie toont portretten van lokale mensen die zich actief inzetten en bijdragen aan één of meerdere SDGs. De Sustainable Development Goals, ook wel bekend als Global Goals of Duurzame Ontwikkelingsdoelen, zijn zeventien doelen van de Verenigde Naties om van de wereld een betere plek te maken.
De Fairtrade Gemeente campagne draagt bij aan 10 van de 17 SDG’s. Fairtrade staat voor eerlijke handel, waardoor boeren en producenten een eerlijke prijs voor hun producten krijgen en kunnen werken onder gezonde en veilige omstandigheden.
Fair Vooruit zoomt in op vijf SDGs en draagt daarmee bij aan de herkenbaarheid en bewustwording van Fairtrade en de Global Goals.
Fysieke expositie
De expositie is fysiek te bekijken bij De Kanselarij in Leeuwarden en binnenkort ook bij het Noordelijk Film Festival. Ook exposeren? Neem contact op met de werkgroep Fairtrade Leeuwarden.
Over de makers
Fotografie: Menno de Boer
Tekst: Annouk Postma
Naar een idee en uitvoering van werkgroep Fairtrade Leeuwarden.
